Gelinen Nokta

14 Mayıs 2006 tarihli yazımda, Mayıs ayı itibariyle gelinen nokta özetleniyor..İlgilenenler için:

Yusufeli barajıyla ilgili gelişmeler ve geldiğimiz noktadaki tartışmalar hakkındaki görüşlerimi, toplu olarak kısa notlarla özetliyorum:

1-Bakanlar Kurulu kararı ilçe merkezinin yerini tespite yönelik idari bir tasarrufu yansıtır; barajın mutlak şekilde gerçekleştirileceğini doğrudan değil dolaylı olarak ifade etmektedir; yani ortada halen Yusufeli Barajının mutlaka yapılacağına dair tam bir niyet metni ya da genel bütçeden ayrılması planlanmış uzun vadeli ve ayrıntılı bir projeksiyon yoktur; Sayın DSİ Genel Müdürünün sözleri dikkatle okunursa, belirsizliğin boyutları açıkça görülecektir.

2-Sayın Eroğlu, Yusufeli ziyaretinin bir kaç gün öncesinde bir televizyon programında Türkiyenin vazgeçilmez enerji kaynaklarından ve önümüzdeki dönem öncelikli projelerden bahsederken Yusufeli Barajından bahsetmeyerek, yalnızca Deriner'i anmıştır. Aynı söyleşide Eroğlu, büyük ve çok maliyetli HES’ler yerine maliyeti düşük, küçük ve çok sayıda HES’lerin yapımına taraftar olduklarını, hatta bu konuda kendilerine yurdun değişik bölgelerinde kurulmak üzere 800 küçük HES projesi yatırım müracaatının yapıldığını belirtti.

3- Eroğlu’nun Yusufeli barajı konusunda zannedildiği gibi son noktayı koyduğuna inanmıyorum. Nedeni bence çok açık; başta Başbakan olmak üzere, henüz hükümet Yusufeli barajıyla ilgili kararsızlığı aşamamıştır. Erdoğan'ın geçen yılki Yusufeli ziyaretinin üzerinden bir yıla yakın zaman geçti ve bu süreçte başta Enerji bakanının demeçleri olmak üzere Yusufeli Barajıyla ilgili en ufak bir "kararlı tutum" gözlenmedi.

4-Şu andaki hükümetin barajla ilgili temel çelişkisi daha önce de yazdığım gibi şudur: Hükümet, sermaye ile arasındaki uyumu bozmaktan endişe duymaktadır; geçmiş yıllarda alternatif projeyi eleyerek Yusufeli barajının yapımına kapı aralayan ve karşılığında bazı çıkarlar elde eden siyasilerin, üstü örtülü olarak verdiği sözleri bu yeni hükümet bir şekilde devam ettirme çelişkisiyle karşı karşıyadır. Halen daha bıçak sırtı bir ilişki ile yürütülmeye çalışılan projeden vazgeçmenin kolay olmadığı doğruysa zor olmadığı da o derece doğrudur; çünkü bugünün konjonktürü ve yaklaşan seçimler hükümeti bu doğrultuda adım atmaya zorlarken, yarının konjonktürünün ne getireceğini hep birlikte göreceğiz.

5-Şimdiden yazıyorum, sayın başbakan Artvin gezisinde muammayı net bir şekilde çözecek söz sarfetmeyecektir ve sürünceme en azından bir yıl daha devam edecektir..Yani Başbakanın halen daha bu projeye yönelik ciddi siyasi riskleri hesap ettiğinden eminim. Bunu birlikte göreceğiz şüphesiz.

6-Yeni ilçe merkezinin belirlenmesini iki açıdan ele almanın doğru olacağını düşünüyorum. Birincisi hükümet bahsi geçen sermayenin ağzına bir parça bal çalmıştır; perde arkası pazarlıklardan elbette ne sonuç çıkacağını kestirmek oldukça güç...İkincisi, hükümet baraj olması durumunda öngörülen binlerce kişinin göçünü ve kamulaştırma gibi külfetli bir meseleyi, baraj karşıtlarını da bir ölçüde tatmin edeceğini düşüneceği ara bir formülle gündem dışında tutmayı denemektedir..Yani söz konusu karar, hem sermayeyi, hem Yusufeli halkını tatmin edeceği düşünülen hem de hükümeti özellikle olası iç ve dış tepkilere karşı bir anlamda sağlama alan bir ara formülün ürünüdür. Hatırlanacak olursa, bizzat yine bu iktidar döneminde yeni ilçe yerinin belirlenmesi tartışmalarında Yansıtıcılar bölgesi düne kadar asla öncelikli bir yer işgal etmiyordu. Yine hatırlanacak olursa, taraflılığı su götürmez ankette dahi bu seçeneğin ciddi bir talebi yoktu.

7-Her şeyi bir kenara koyup, Yansıtıcılar Bölgesinin yeni ilçe merkezi olması nasıl gerçekleşebilir bunu bir düşünelim. Siyasi irade ve bürokrasinin bu konuda ayrıntılı bir çalışma yapmadığı apaçık ortada. En hayati önem taşıyan iki konuyu ele alalım: Konutlar ve yollar. Henüz kaç tane konutun ne şekilde yapılacağının bile hesap edilmediği ortada. Kaldı ki, yerinden olan mal sahibi kişilerin yeni yerleşim yerini reddetme gibi bir gündem maddesi anlaşılan mevzu bahis bile değil. Bir taraftan yeni yolların inşaı diğer taraftan yeni yerleşim yerinin inşası nasıl olacak sorusuna sayın Eroğlunun cevabını lütfen yeniden okuyunuz; diyor ki “Hepsi birbirine paralel aynı anda başlayacak. Bu projenin yapımını DOĞUŞ Firması üstlendi. Burada sevindirici bir haber vermek istiyorum. Yapılacak projeye yollar dahil değildi. Ama firmayla anlaşarak yolları bu projenin içine dahil ettik.” Eroğlu, hangi anlaşma zemininde bu yolların projeye dahil edildiğinin bilgisini vermiyor; herhalde Yusufeli aşığı sermaye, yolları halkımıza hibe edecek!! Yani barajı yapan yolları kıyak çekecek; bizden olsun diyecek!! Hemen sonra da bir başka bilgiyi yine belli belirsiz bir ifadeyle sunuyor sayın Müdür: “Biz yapacağımızı yaparız Karayolları yolları tamamlar”. Yani sözün kısası ayıkla pirincin taşını..Kim neyi ne zaman hangi bütçeyle yapacak? En temel konu da bile müthiş bir belirsizlik; yeni ilçe yerinin belirlenmesinden önce düşünülmesi gereken bir sorun değil mi sizce de? Ama belli ki, henüz kağıt üzerinde bile olsa bir karar alınmış değil, el yordamı yürüyen proje, karanlıkta yol almaya devam ediyor! Sayın Eroğlu’nun demecindeki en açık ifadeyi buyrun birlikte yeniden okuyalım: “Burada açık konuşayım biz bazı yolları gecikmesin diye baraj kapsamına aldık. Geri kalan yolları Karayolları yapacak. Yusufeliler mağdur olmasın diye böyle yaptık ama Karayolları derse ki sen şuraya kadar getir biz gerisini yaparız derse öylede olur. Yani aslında yollarla bizim hiç bir ilgimiz yok.” Peki ya yollarla ilgisi olan kurumlar neden lütfedemiyor “modern ilçe”ye ne şekilde ulaşacağımızı?

8-Yeni ilçeyi kimin yapacağı da ayrı bir muamma; Sayın Eroğlu kendi payına diyor ki “TOKİ” yaparsa iyi olur? Bildiğimiz üzere TOKİ, uzun yıllara yayılan taksitlerle ödenen emlak sağlayıcı bir kurum..En basit ifadeyle söyleyeceğim şudur ki, bu barajla ilgili dün olduğu gibi bugün de bilgi edinme hakkımız yok sayılmaya devam ediliyor..Bu yıl temeli atılması düşünülen barajın birkaç yıl sonra karşımıza nasıl bir yaşam alanı sunacağını halen daha bilenimiz yok maalesef!

9-Evlere şenlik bir ifade daha var : Alışveriş merkezleri! Bir tane de değil, kordon boyu (!) uzanacak alışveriş merkezlerinde, gerçekten kimin hangi parayla alışveriş yapacağını bilen varsa bir adım öne çıksın lütfen. Ya bir mucize gerçekleşecek ki o topraklarda tarım yapalım, ya da binaların bir bölümü ahır olacak ki, yiyecek peyniri içecek sütü sağlayalım!!!

10-İstihdam konusuna gelince, Sayın Muhtarım (Vecanget Mahallesi muhtarı Süleyman Beye cevaben) lütfen dikkatli okuyunuz: Siz gerçekten baraj yapımıyla ihya olacak ve 15 bin nüfusu besleyecek bir istihdam gerçekleşeceğine inanıyor musunuz? Madem devletin ciddiyetine halen inanmaya devam ediyorsunuz, o halde devletin öngörüsüne dayanarak yazalım: Bu baraj bu yıl başlarsa on yıl sonra nokta konulacak, eğer öyleyse on yıllık istihdam diyelim; sayın Muhtarım kaç kişi düzenli olarak bu baraj yapımında çalışır sizce; 500 mü 1000 mi, 2000 mi, hadi heğpimiz çalıştık, tüm aile reisleri kazma kürek on yıl, asgari ücretten biraz fazla maaşla eşeledik dağı taşı, ya sonrası? Emeklilik yaşının 65lere çıkarılmasının düşünüldüğü bir ülkede 10 yıl düzenli çalışınca geriye kalan 50 yılını kim garanti edecek? Baraj yapımı bittikten sonra, barajda kaç kişinin çalışabileceğini düşünüyorsunuz? Bak işte bu konuda elimizde yeterli örnekler var; dünyanın en büyük HES’inde kadrolu çalışan sayısı 274, ve bunların yüzde 80’i yüksek eğitim gören ve teknik işlerden sorumlu kişiler..Yani Yusufeli barajı bittikten sonra, bu barajdan parayı yiyecek kişi sayısı 100 ü geçmeyecek ve bunların içinde Yusufelili işçi sayısı (teknik elemanlar dahil)anca yarısı kadar olacak sayın Muhtarım? Yani boğaz manzaralı evlerimizden çıkıp barajda çalışmaya gitmeyeceğiz, bitmiş barajın güvenlik ve teknik işlerini yapan beş on Yusufelilinin alacağı parayla da ne esnaf ayakta durur ne aileler?

11-Turizm merkezi meselesine gelince, herhalde turistler modern Yusufelini ve onun muhteşem ve birbirinin tıpkısı binalarını görmek için gelmeyecekler...Geldikleri yerlerden en çok da bu yüzden sıkıldıkları için doğaya kaçan turistlerin önüne herhalde kordon boyu uzanan alışveriş merkezlerini gezdirmeyeceğiz..Baraj gölünü ziyaret için gelmeyeceklerine göre, demek ki eskisinden daha az turist konaklayacak ve daha az para bırakacak Yusufeline..Turizmci arkadaşlar daha iyi bilir ya, bugün Yusufelinde birkaç akşam geçirmeyi tercih eden turistlere esas cazip gelen, Yusufelinin şu andaki nehir boyu uzanan kasaba havası, barhal çayı üstünde kurulu çarşısı ve kendine özgü sakinliği değil mi? Kaldı ki raftinge ve Kaçkarlara ulaşma yollarının muğlakta olduğu bir bölgede ne kadar turist çekebilir yeni yerleşim yeri..Yani eskisi gibi yukarı bölgeleri ziyarete gelen turistler bence daha az konaklamayı tercih edecektir Yansıtıcılar bölgesinde ve mümkünse geldiği gibi dağa çıkmayı daha çok tercih edecektir..

12-Ben kendi payıma defalarca hayal etmeyi denedim yeni yerleşim bölgesini ama hala aklımda en ufak bir ilçe belirmiyor, hele hele köprülerle ulaşımın sağlanacağı 15 bin nüfuslu ve neyle geçineceği belirsiz bir ilçe..Ve bu ilçenin sıfırdan yapılması düşünülen yolları, okulları, hastanesi, kamu binaları ve alışveriş merkezleri..! Galiba meselenin özünü ıskalıyoruz; söz konusu olan modern bir ilçe kurmak değil, baraj yapmak...Ama barajın arkasındaki karanlığı gizlemek için aydınlık bir ilçe masalı anlatmak birilerinin işini kolaylaştırmaktan öte anlam taşımıyor..